Kosovsko nasljeđe Mlade Bosne
Kosovsko nasljeđe je bilo duboko ukorijenjeno u svijetu Mlade Bosne, skupine koja je igrala važnu ulogu u istoriji Balkana. Ratko Parežanin je zabilježio da su se beogradski omladinci najčešće okupljali na guslarskim večerima Peruna Perunovića. S obzirom na to da je vera mlade omladine bila „vera Obilića“, postavlja se pitanje zašto je Vladimir Dedijer insistirao na iskonskom i Kosovskom mitu. Benedetto Croce je primijetio da je „sva istorija savremena istorija“, a Aleksa Đilas ističe da je jugoslovenski patriotizam nakon Drugog svjetskog rata bio obeležen revolucionarnim oduševljenjem, samopouzdanjem i gordošću.
Spoljni pritisci na Jugoslaviju, posebno sukob sa SSSR-om 1948. godine, doprinijeli su jačanju unutrašnjeg jedinstva i zagovaranju ideologizovanog romantičnog revolucionarnog jugoslovenstva. Dedijer je naglašavao da je otpor stranoj vlasti i duh pobune esencija komunističkog jugoslovenstva. Posebno je isticao da je ideja ubistva tiranina bila veoma živa među narodnim masama jugoslovenskog seljaštva.
Dedijer je promovirao ideju žrtvovanja kao važan element ideologije koju je zagovarao. Kroz svoje knjige, poput „Izgubljene bitke Josifa Visarionoviča Staljina“, prikazivao je otpor malih naroda velikim imperijama, poput otpora Jugoslavije Sovjetskom Savezu. Također je istraživao žrtve partizana tokom Drugog svjetskog rata i planirao napisati knjigu o herojima Južnih Slovena i Južne Amerike.
Međutim, da je Dedijer analizirao političko nasilje u Evropi s kraja XIX i početka XX veka, možda bi shvatio da je fenomen nasilja bio opšteevropski, a ne specifičan samo za jugoslovenske prostore. Mladobosanci su imali slične ciljeve kao i drugi politički aktivisti u to vrijeme, a nisu bili toliko jedinstveni kao što se to često predstavljalo. Njihovi ideali za stvaranje Jugoslavije povezani su i sa većim pogledom na region i evropsku politiku.
Stvaranje ideje Srednje Evrope
Sa krizom u Istočnom bloku osamdesetih godina, počeo je proces rehabilitacije habzburške ere i oživljavanja ideje Srednje Evrope. Istovremeno, formirala se nova perspektiva na Austrougarsku kao stabilnu silu u regionu u poređenju sa nestabilnošću koja je uslijedila nakon njenog nestanka. Ideja Srednje Evrope postala je način odbrane od Istoka, a francuski književnik Ežen Jonesko je promovisao ideju Centralnoevropske konfederacije kao odbranu protiv „pseudo-ideološkog varvarstva Rusije“.
Istoričari su optuživali one koji su se bavili habzburškim periodom da ne promovišu vrijednosti socijalizma, što je donekle povećalo naklonost ka Monarhiji i žal za njenim nestankom. Džordž Kenan je tvrdio da je Dvojna monarhija bila bolje rješenje od poslijeratnih država. Nestanak Austrougarske stvorio je vakum moći koji je iskoristio Sovjetski Savez za svoje geostrateške ciljeve.
U međuvremenu, ideja o stvaranju Srednje Evrope kao civilnog društva postala je popularna kao kontrast životu u Istočnom bloku. Milan Kundera i Đerđ Konrad su doprinijeli svojim esejima o Srednjoj Evropi, lamentirajući nad njenom sudbinom. Ranije zanemarena Austrougarska postala je predmet interesovanja nakon pada komunizma, a ideja Srednje Evrope postala je način odbrane od totalitarizma.
U zaključku, Kosovsko nasljeđe Mlade Bosne i ideje o Srednjoj Evropi su pokazatelji kompleksnog političkog i ideološkog pejzaža Balkana i Evrope. Kroz prizmu ovih fenomena, možemo bolje razumjeti borbu malih naroda za svoju slobodu i identitet u turbulentnim vremenima prošlosti.
