Ministarka spoljnih poslova privremenih prištinskih institucija, Donika Gervala, obavestila je Savet Evrope da će Priština do kraja maja uputiti tzv. kosovskom ustavnom sudu predlog statuta Zajednice srpskih opština. Formiranje ZSO postavljeno je kao uslov za prijem tzv. Kosova u Savet Evrope. U pismu predsedavajućem Parlamentarne skupštine Saveta Evrope, Teodorosu Ruzopulosu, Gervala je navela da Priština priprema nacrt statuta za uspostavljanje „mehanizma za samoupravu, koordinaciju i saradnju opština sa srpskom većinom na Kosovu“.

Donika Gervala podsjetila je javnost da je Kosovska skupština u julu 2021. godine usvojila rezoluciju o „obezbeđivanju Zakona o ZSO koji će odgovarati Presudama Ustavnog suda. Vlada Kosova je zadužila Ministarstvo za zajednice i povratak za izradu jedinstvenog nacrta statuta“.

U pismu Savetu Evrope, Gervala je navela i da je „posebna radna grupa uputila pismo zainteresovanim stranama, kao što su vlasti u Beogradu i srpske opštine sa sedištem u Kosovskoj Mitrovici, Osojanu, Gračanicu i Zubin Potok, tražeći njihove konstruktivne komentare pre izrade Konačnog nacrta“.

Osim toga, ministarka je saopštila i da će nacrt biti dostavljen Savetu Evrope i posebnim predstavnicima EU za zajednicu sa srpskom većinom pre nego što bude konačno usvojen.

Kako bi formirala Zajednicu srpskih opština, Priština mora da usvoji statut, koji će biti nakon odobrenja ustavnog suda poslat Savetu Evrope, a zatim i implementiran. Sa formiranjem Zajednice će se olakšati koordinacija između opština sa srpskom većinom i integracija tih opština u kosovski pravni sistem.

Ovaj potez je deo napora Prištine da ispuni uslove za integraciju tzv. Kosova u međunarodne institucije, a posebno za prijem u Savet Evrope. Zajednica srpskih opština je jedan od ključnih elemenata sporazuma iz 2013. godine postignutog u Briselu između Beograda i Prištine, koji je trebalo da omogući veću autonomiju srpskim opštinama na Kosovu.

Rezolucije o formiranju ZSO je donela Kosovska skupština u julu 2021. godine, a od tada je radila na pripremi nacrta statuta. Očekuje se da će ovaj korak biti pozdravljen od strane međunarodnih partnera, kao još jedan korak ka normalizaciji odnosa između Beograda i Prištine.

Ukoliko statut ZSO bude usvojen i implementiran, to će doneti značajne promene u funkcionisanju opština sa srpskom većinom na Kosovu. Koordinacija i saradnja sa centralnom vlašću biće unapređena, a opštine će dobiti veći stepen autonomije u donošenju odluka koje se tiču njihovog lokalnog razvoja i upravljanja.

Ove vesti su dočekane sa optimizmom od strane mnogih političkih aktera na Kosovu, ali i u međunarodnoj zajednici. Očekuje se da će Brisel i Vašington pozdraviti ovaj korak kao još jedan znak napretka u normalizaciji odnosa između Beograda i Prištine.

Ovo je također važan korak ka smanjenju tenzija između srpske manjine na Kosovu i kosovskih vlasti. Formiranje Zajednice srpskih opština omogućiće veći stepen samouprave i autonomije srpskim opštinama, što će doprineti jačanju poverenja između različitih nacionalnih zajednica na Kosovu.

Ukoliko Priština uspe da implementira ovaj statut i osnuje Zajednicu srpskih opština do kraja maja, to će biti važan korak ka daljoj integraciji tzv. Kosova u međunarodnu zajednicu. To će pokazati da je Priština ozbiljna u svojim naporima da ispuni uslove za prijem u međunarodne organizacije i da je spremna da sarađuje sa svim relevantnim akterima u regionu.

Očekuje se da će formiranje Zajednice srpskih opština biti ključan element u procesu normalizacije odnosa između Beograda i Prištine, što će omogućiti veću stabilnost i prosperitet celog regiona. Postizanje ove faze sporazuma iz 2013. godine biće važan korak ka izgradnji poverenja između dve strane i unapređenju regionalne saradnje.