Bitka na Bregalnici između srpskih snaga i bugarske vojske vodila se od 30. juna do 9. jula 1913. godine. Smatra se jednom od najkrvavijih obračuna u srpskoj istoriji. Nakon Prvog balkanskog rata, došlo je do sukoba između srpskih i bugarskih diplomata oko podele osvojenih teritorija. Bugarska je izvršila iznenadan prepad na srpsku i grčku vojsku, što je dovelo do početka rata i bitke na Bregalnici.

Bitka se odvijala na prostoru od Carevog vrha Osogovske planine do Zletovske reke. Učestvovale su 1. i 3. srpska armija, 7 pešadijskih i 1 konjička divizija, ukupno oko 176.000 boraca sa srpske strane, dok je bugarska strana imala 4 armije, makedonsko-jedrensko opolčenje, 4 divizije i 3 brigade, sa oko 130.000 boraca. Bugarski plan za bitku bio je iznenadni prepad na srpsku vojsku duž fronta od Vardara do Carevog vrha, dok je srpski plan predviđao strateški doček bugarskog napada i prelazak u ofanzivu nakon odbijanja napada.

U bitci na Bregalnici došlo je do velikih gubitaka na obe strane, sa oko 20.000 mrtvih i ranjenih kod srpske vojske i oko 30.000 kod bugarske vojske. Najžešći boj je vođen oko Timočke divizije, koja je uspešno branila protivnika. Srpska vojska je ostvarila materijalnu i moralnu pobedu, zarobila veliki plen i znatan broj bugarskih vojnika. Posledice ove bitke dovele su do ulaska Rumunije i Osmanskog carstva u rat protiv Bugarske, što je rezultiralo velikim gubicima za Bugarsku.

Nakon poraza, smenjen je vodeći bugarski general Mihail Savov, a nova vlada je formirana. Bitka na Bregalnici imala je katastrofalne posledice na druge frontove, jer su nakon nje Rumunija i Osmansko carstvo napale Bugarsku, što je dovelo do dodatnih gubitaka za ovu zemlju. Spomen-kapela sa kosturnicom Kalenica podignuta je 1928. godine, ali je uništena 1941. godine od strane bugarskih fašista. Danas se na tom mestu nalazi spomen-ploča posvećena srpskim junacima.

Bitka na Bregalnici predstavlja značajan momenat u istoriji Srbije i Balkana, koji je imao dalekosežne posledice. Slom bugarske vojske u ovoj bitci bio je prekretnica koja je ubrzala kraj ratnih sukoba na Balkanu i dovela do ulaska u Prvi svetski rat. Junaci koji su se borili na Bregalnici ostaju u sećanju kao primer hrabrosti i odlučnosti u odbrani svoje zemlje. Slava srpskim vojnicima i njihovoj hrabrosti na bojištu!