Da je Danilo Kiš bio živ, sada bi proslavio svoj 90. rođendan. Ovaj istaknuti srpski pisac napustio je svet 15. oktobra 1989. godine u Parizu, iako je njegovo srce uvek kucalo za Beograd, koji je smatrao svojom „matičnom lukom“. Ovaj grad, u kojem je proveo deo svog života, nije imao spomenike posvećene njemu, dok u Parizu postoji ploča koja ga označava kao deo kulturne baštine.
Kiš je bio poznat kao „viteza umetnosti“, titulu koja mu je dodeljena od strane francuskog Ministarstva kulture. U svom testamentu, izrazio je želju da bude sahranjen u Beogradu, što je i ispunjeno, uprkos nekim protivljenjima. Njegovi posmrtni ostaci počivaju u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju, ispod jednostavne mermerne ploče koja nosi samo njegove godine života.
Osim svog književnog doprinosa, Kiš je bio i kosmopolita, koji je pisao na srpskom jeziku. Ovaj jezik je bio njegova prava domovina, a njegova dela su postala poznata širom sveta. Kiš je bio neumoran u svojoj borbi za očuvanje srpske kulture i jezika, a njegovi tekstovi su bili ogledalo bogatstva i lepote srpske književnosti. Njegov doprinos je toliko značajan da je postao jedan od najprevođenijih srpskih pisaca, zajedno sa Andrićem i Crnjanskim.
Kišovo delo se često bavi temom smrti, što je bila centralna nit kroz njegov opus. U romanima i pripovetkama, kao što su „Apatrid“ i „Dug“, istražuje ljudsku sudbinu, patnju i besmrtnost. Pritisnut bolešću, razmišljao je o svom nasleđu i o tome kako će biti zapamćen. Njegov prijatelj, mađarski pisac Peter Esterhazi, jednom je rekao da kod Kiša imamo i smrt i besmrtnost u istoj ličnosti.
Kiš je, osim proze, pisao i poeziju, iako je smatrao da je njegov pesnički opus neznatan. Njegova poezija, iako skromna, pruža uvid u lirski potencijal koji je obeležio njegov prozni rad. U cjelini, Kišov opus sadrži petnaest tomova, što je značajan doprinos književnosti, s obzirom na to da je živeo samo 53 godine.
Kao kritičar parohijalizma i konzervativizma, Kiš je bio oštar prema vladavini banalnosti i folklornog kiča. Njegova dela često oslikavaju tragičnu gorčinu dvadesetog veka, uključujući teme kao što su logori, opresija i istrebljenje. Ove teme su ga motivisale da se bori protiv nasilničkih ideologija, tretirajući to kao etički zadatak.
Kiš je bio majstor u eruditskim igrama, koristeći raznolike žanrove i stilove, a svaki svoj tekst je pisao kao da mu je prvi. Njegova rigoroznost prema pisanju i stalna potraga za savršenstvom rezultirali su delima koja su postala klasična. Njegov opčinjavajući stil i sposobnost da prenese suštinske ljudske emocije ostavili su neizbrisiv trag u srpskoj i svetskoj književnosti.
Uprkos rizicima da bude zaboravljen, Kišov rad je održao svoju relevantnost i privlačnost, što ga čini istinskim kulturnim herojem. Njegova dela predstavljaju ne samo ličnu borbu, već i kolektivnu sudbinu srpskog naroda, čime su obeležili kulturni identitet i nasleđe. Kiš ostaje simbol otpora prema zaboravu, a njegova književnost nastavlja da inspiriše nove generacije čitalaca i pisaca. U svetu književnosti, Kiš će zauvek ostati prisutan, kao glas koji podseća na vrednosti slobode i ljudskosti.
