Eksperiment Svemir 25, koji je sprovodio američki naučnik John B. Calhoun, predstavlja jedno od najkontroverznijih istraživanja socijalne dinamike. Cilj ovog eksperimenta bio je proučavanje efekata prenaseljenosti i socijalnog stresa na populaciju miševa, ali je rezultirao potpunim kolapsom društva miševa. Kalhun je ponovio eksperiment čak 25 puta, uvek s istim rezultatima – društveni raspad i izumiranje populacije.

Početak eksperimenta bio je obećavajući, s idealnim uslovima za miševe u specijalno dizajniranom prostoru. Nakon rasta populacije, počeli su se javljati znakovi društvenog stresa, što je dovelo do smanjenja reprodukcije i pojave hijerarhije među miševima. Veći i dominantniji miševi počeli su maltretirati slabije jedinke, dok su se formirale grupe „bednika“ koje su bile fizički i emocionalno potisnute.

Socijalni konflikti su doveli do ozbiljnih devijacija u ponašanju miševa, uključujući homoseksualnost, kanibalizam i pojavu „lepih miševa“ koji su se povukli iz društvenih interakcija. Reproduktivna sposobnost miševa je opadala, a smrtnost među mladuncima rasla. Na kraju, reprodukcija je potpuno prestala, a svi miševi u koloniji su umrli.

Kalhunov eksperiment sa miševima pruža uznemirujuće uvide u moguće scenarije za ljudsko društvo u uslovima prenaseljenosti i socijalnog stresa. Ova studija postala je osnova za proučavanje urbanih društava, ističući potencijalni društveni kolaps pod uticajem nedostatka socijalne strukture i previše udobnosti.

Svemir 25 predstavlja važno upozorenje za budućnost čovečanstva, ističući neizbežnost društvenog kolapsa u uslovima prenaseljenosti. Njegove implikacije nisu ograničene na svet miševa, već predstavljaju važnu lekciju za očuvanje ravnoteže i izbegavanje sličnih ishoda u ljudskim zajednicama. Ovaj eksperiment ostaje trajni podsetnik na to kako savršeni uslovi mogu dovesti do destruktivnih ponašanja i raspada društva, te može poslužiti kao ključno učenje za očuvanje stabilnosti i harmonije u ljudskim zajednicama.