Knez Aleksandar Karađorđević je 1851. godine doneo akt kojim se uspostavljaju trajna prezimena po najstarijim i najznačajnijim precima. Prezime je za Srbe uvek bilo „porodično ime“ koje je ukazivalo na poreklo, pripadnost i dnevne pretke. Ova prezimena su nosile srednjovekovne porodice i vladarske dinastije.

Jedna od poznatijih vladarskih porodica iz 14. i 15. veka su bili Brankovići, sa najpoznatijim predstavnikom Vukom Brankovićem, učesnikom bitke na Kosovu. Nakon što su nosili titulu despota i bili na tronu srpske države, danas se veruje da nema direktnih potomaka ove loze.

Branivojevići su vlastelinska porodica koja je vladala Humom u drugoj polovini 13. i prvoj trećini 14. veka, a nakon raspada carstva širili su svoje posede. Balšići su bila srednjovekovna dinastija koja je vladala Zetom od 1360. do 1421. godine, priznavajući samo formalno vlast naslednika cara Uroša Nejakog.

Prva srpska vladarska porodica o kojoj postoje istorijske beleške su Vlastimirovići, nazvana po knezu Vlastimiru. Vojinovići su vlastelini koji su igrali značajnu ulogu na Nemanjićkom dvoru, dok su Vojisavljevići nasledili vlast nad Dukljom preko Jovana Vladimira.

Vukanovići su srpski vladari Raške od kraja 11. veka, Dejanovići su bili srpski vlastelini koji su upravljali prostorom oko tromeđe današnje Srbije, Bugarske i Makedonije. Jedan od najznačajnijih potomaka ove porodice je bio Konstantin, car Vizantije.

Dinjičići su porodica koja je upravljala oblašću Jadra u doba kraljevine Bosne, dok su Zlatonosovići vladali oblašću Usore. Jakšići su bili poznata herojska porodica koja je zadivila Mađare svojom borbom protiv Turaka i dobila plemićku titulu od kralja Matije.

Kosače su bila najznačajnija srpska porodica u doba kraljevine Bosne nakon Kotromanića, a Kotromanići su vladali srednjom Bosnom od 1250. do 1463. godine. Lazarevići su porodica koja nosi ime po svom rodonačelniku Lazaru Hrebeljanoviću.

Mrnjavčevići su vladali Makedonijom, Nemanjići su vladali Srbijom više od dva veka, dok su Oblaćići imali velike posede na severu Šumadije. Pavlovići su upravljali istočnim i jugoistočnim delovima današnje Bosne i Hercegovine, dok su Sankovići bili vlastelini Humske zemlje.

Crnojevići su bila srpska plemićka porodica iz Crne Gore koja je vladala Zetom i Crnom Gorom u kontinuitetu do 1498. godine. Ovi podaci o istorijskim porodicama pružaju uvid u bogatu prošlost srpskog plemstva i vladarskih dinastija koje su obeležile istoriju regiona.