Narodni muzej Srbije je povodom godine arheologije organizovao izložbu pod nazivom „S kraja na kraj Imperije. Put rimskog viteza“, koja će biti postavljena u Gradskom muzeju Sombor. Ova izložba je posvećena nedavno otkrivenom epigrafskom spomeniku koji svedoči o karijeri rimskog viteza Marka Ulpija iz druge polovine II veka. Autori izložbe su dr Adam Crnobrnja i mr Veselinka Ninković, muzejski savetnici.
Spomenik, koji je slučajno otkriven u leto 2020. godine u beogradskom naselju Vinča, predstavlja važan deo istorije i kulture tog perioda. Ovaj epigrafski materijal je pronađen blizu puta ka deponiji Ošljane. Nakon što je spomenik ukraden, ubrzo je pronađen i vraćen u Narodni muzej Srbije, gde je sada izložen.
Mermerni blok spomenika imao je tri različita života. Prvi put je korišćen kao baza za statuu tokom I veka, zatim je krajem II veka na njegovoj donjoj strani uklesan latinski natpis, a tokom druge polovine III veka je poslužio kao građevinski materijal. Počasni natpis govori o civilnoj i vojnoj karijeri Marka Ulpija, koji je verovatno bio poreklom iz Beneventuma u Italiji. Tokom svoje vojne službe, Ulpije je služio kao konjički oficir u rimskoj vojsci i odlikovan je za hrabrost u pohodima imperatora Marka Aurelija i Lucija Vera.
Nakon završetka vojne službe, koja ga je vodila s kraja na kraj Imperije, Ulpije je postao carski službenik visokog ranga – prokurator provincije Dakije Apulensis. Ova izložba takođe istražuje i pretpostavku autora da je Marko Ulpije nastavio svoju karijeru kao prokurator u susednoj provinciji Gornjoj Meziji. Ova informacija pruža jedan od mogućih odgovora na pitanje zašto je ovaj javni spomenik, podignut za njegovog života i u njegovu čast, otkriven u Vinči, na teritoriji rimskog Singidunuma.
Izložba uključuje i kopiju spomenika koju je za ovu priliku izradio Marko Stamenković, konzervator Narodnog muzeja Srbije. Ova postavka pruža dublji uvid u život i karijeru rimskog viteza, kao i u značaj arheoloških otkrića koja doprinose razumevanju istorije ovog dela sveta.
Izložba „S kraja na kraj Imperije. Put rimskog viteza“ će biti otvorena do 27. aprila 2025. godine, pružajući posetiocima priliku da se upoznaju sa bogatom istorijom rimskih vojnih i civilnih struktura, kao i sa značajem pojedinaca poput Marka Ulpija u širem kontekstu Rimskog Carstva. Ova izložba ne samo da osvetljava jedan važan deo arheološke baštine Srbije, već i doprinosi razumevanju kulturnih i istorijskih veza koje su postojale između različitih delova Rimskog Carstva.
S obzirom na važnost ovakvih izložbi, Narodni muzej Srbije, zajedno sa Gradskim muzejem Sombor, nastavlja da igra ključnu ulogu u očuvanju i promociji kulturne baštine. Izložba će omogućiti posetiocima da se povežu sa prošlošću, da istraže istorijske kontekste i da razumeju kako su pojedinci poput Marka Ulpija doprineli razvoju rimskih provincija i opštem razvoju civilizacije.
Arheološka istraživanja i izložbe poput ove su od suštinskog značaja za razumevanje naše prošlosti, a takođe podstiču interesovanje i svest o bogatoj istoriji koja nas okružuje. Nadamo se da će ova izložba privući široku publiku i inspirisati mnoge da se upuste u istraživanje svojih korena i kulturne baštine.
