U sredu, 26. marta, u Svečanoj sali Srpske akademije nauka i umetnosti (SANU) biće održano predavanje pod nazivom „Katolička crkva u Jugoslaviji tokom Drugog svetskog rata“. Predavač će biti dr Vojislav Pavlović, trenutni direktor Balkanološkog instituta SANU. Ova tema je deo šireg ciklusa predavanja pod nazivom „Jugoslavija – kontinuitet, iskušenja, osporavanja“, koji istražuje složene aspekte jugoslovenske istorije.
U najavi predavanja, ističe se da je Katolička crkva doživela poraz Kraljevine Jugoslavije kao ispunjenje dugogodišnjih želja, posebno u svetlu formiranja Nezavisne Države Hrvatske (NDH). Tokom Drugog svetskog rata, katolički kler, uključujući franjevce i određene župnike, snažno je podržao ustaški režim, dok su biskupi pružili podršku novoj državnoj tvorevini. Ova bliska veza između katoličke crkve i nacionalnog pokreta Hrvata pokazuje koliko je religija bila integralni deo nacionalnog identiteta, koji je samo nacionalna država mogla očuvati.
Dr Vojislav Pavlović, kao istaknuti stručnjak za ovu temu, donosi bogato akademsko iskustvo. On je doktorirao na Filozofskom fakultetu u Beogradu i na Sorboni, a predavao je istoriju na univerzitetima u Beogradu i Limožu, kao i na Američkom univerzitetu u Parizu. Od 2018. godine obavlja funkciju direktora Balkanološkog instituta SANU, gde se fokusira na istraživanje međunarodnih odnosa Jugoslavije u 20. veku.
Tema katoličke crkve u Jugoslaviji tokom Drugog svetskog rata otvara mnogo pitanja o ulozi religije u nacionalnim identitetima i političkim procesima. U vreme rata, katolička crkva je često bila na strani onih koji su imali moć, što je dovelo do kritika i kontroverzi, posebno u kontekstu ustaškog režima i njegovih zločina. Ustaše su, pod vođstvom Ante Pavelića, sprovodili brutalnu politiku prema Srbima, Jevrejima i Romima, a podrška crkve ovoj vlasti stvara složene moralne dileme.
Pavlović će u svom predavanju verovatno analizirati ne samo istorijske činjenice, već i šire implikacije ovih događaja na kasniji razvoj Jugoslavije i odnose među narodima. Njegovo istraživanje može doprineti razumevanju kako su religijske institucije oblikovale političke tokove i kako su se te veze razvijale tokom turbulentnih godina rata.
U okviru šireg konteksta, situacija u Jugoslaviji tokom Drugog svetskog rata može se posmatrati kao ogledalo šireg evropskog fenomena, gde su religijske institucije često bile uvučene u političke sukobe. U mnogim slučajevima, crkve su bile prinuđene da zauzmu strane, a njihova podrška određenim režimima imala je dugoročne posledice po društvo i međunacionalne odnose.
Osim toga, predavanje će pružiti priliku za diskusiju o tome kako se sećanje na ovu istoriju oblikuje danas. U post-jugoslovenskom kontekstu, pitanja identiteta, nacionalizma i uloge religije su i dalje veoma aktuelna. Razumevanje uloge Katoličke crkve tokom rata može pomoći u rasvetljavanju složenih odnosa između različitih naroda koji su nekada živeli u Jugoslaviji.
Kao što se može primetiti, Pavlovićevo predavanje neće samo obuhvatiti istorijske događaje, već će se takođe baviti pitanjima identiteta, kulture i politike. U svetlu savremenih izazova i preispitivanja nacionalnih narativa, ovakva istraživanja su od suštinskog značaja za razumevanje prošlosti i njene uloge u oblikovanju budućnosti.
S obzirom na važnost ovog predavanja, očekuje se da će privući pažnju akademske zajednice, ali i šire javnosti. Učešće dr Pavlovića kao istaknutog stručnjaka može doprineti kvalitetu diskusije i produbljivanju razumevanja ovih složenih tema.
